Almanya’da Yaşayan Türk Vatandaşların Sosyal ve Ekonomik Hakları

Almanya’da Yaşayan Türk Vatandaşların Sosyal ve Ekonomik Hakları

Sosyal Haklar
1. Birinci Basamak İşsizlik Parası (Arbeitslosengeld I)
İşsizlik parası, bir işçinin çalıştığı süreler içinde işsizlik sigortasına ödemiş olduğu işsizlik sigorta primlerinden doğan ve işsizlik durumunda kullanılan sosyal bir haktır. İşsizlik parasını alabilmek için aşağıdaki şartların yerine getirilmiş olması gerekmektedir:
– İşsiz kalmak;
– İş ve İşçi Bulma Kurumu’nda (Arbeitsagentur) işsiz olarak kayıtlı olmak;
– İşsizlik süresinin başlamasından önceki son iki yılda en az on iki ay sigortalı bir işte
çalışmış olmak;
– 65 yaşını doldurmamış olmak.
İşsizlik parası alınan süre içinde, işsiz olan şahsın iş araması ve gerektiğinde bunu İş ve İşçi Bulma Kurumu’na kanıtlaması gerekir. Ayrıca, İş ve İşçi Bulma Kurumu tarafından gösterilen işlerin ancak istisnai durumlarda reddedilebileceği hatırda tutulmalıdır.

a. İşsizlik parasının miktarı
İşsizlik parasının miktarı, işsizlikten önceki son oniki ayda elde edilen ücrete bağlı olarak hesaplanır. Buna göre işsizlik parası, son oniki ayda elde edilmiş ortalama net gelirin yüzde 60’ı ila 67’si arasında bir meblağ olarak belirlenir. Çocuklu bir işsizin işsizlik parası, son on iki ayın net gelirinin yüzde 67’si olarak saptanır.
İşsizlik durumunun işsiz tarafından İş ve İşçi Bulma Kurumu’na geç bildirilmesi durumunda, işsizlik parasından kesintiler yapılabilir. İşsiz olan şahıs, iş sözleşmesinin feshine dair yazıyı alınca derhal İş ve İşçi Bulma Kurumu’na başvurmalıdır. Bu bildiriyi yapmakta geciken şahsa ödenecek işsizlik parasından, her gecikme günü için 7 ila 50 € arasında bir kesinti yapılabilir.
Bu kesinti, aylık işsizlik parası hakkının yüzde 50’sini aşamaz.
b. İşsizlik parasının süresi
İşsizlik parasının ödenme süresi, şahsın yaşına ve sigortalı olarak çalışma süresine bağlıdır:
İşsizlikten önce sigortalı olarak çalışılan süre (ay
olarak)12,16,20,24,30,36
55… yaşının doldurulmuş olması halinde
İşsizlik parası alma süresi
(ay olarak)6,8,10,12,15,18

c. İşsizlik parası alınan dönemde ek iş yapılarak gelir elde edilebilir mi?
İşsizlik parası alınan süre içinde haftada 15 saate kadar (serbest mesleklerde 18 saate kadar)
çalışma hakkı vardır. Bu işlerden 165 €’ya kadar elde edilen gelir işsizlik parasını etkilemez.
Bu rakamı geçen meblağlar ise işsizlik parasından kesilir.
2. İkinci Basamak İşsizlik Parası (Arbeitslosengeld II / Hartz IV)
Genelde “Hartz 4” olarak tanımlanan işsizlik yardımı, işsizlik parası hakkı doğmamış, işsiz şahıslara mağduriyet durumunda verilen bir devlet yardımıdır.
İşsizlik yardımı, aşağıda belirtilen şartların yerine getirilmesi durumunda alınabilir:
– 15 yaşını doldurmuş ama 65 yaşını aşmamış olmak;
– Sağlık açısından çalışabilir durumda olmak;
– İşsiz olmak;
– İşsizlik parası (Arbeitslosengeld I) hakkının olmaması;
– Muhtaç olmak (kendisinin ve aile fertlerinin giderlerini karşılayamamak);
– Almanya’da ikamet etmek;
– Muafiyet miktarını geçen servetin olmaması;
– İşsizlik yardımı için yazılı başvurunun yapılmış olması;
a. Ne kadar işsizlik yardımı alınabilir?
İşsizlik yardımı meblağları, aşağıdaki tablodan görülebilir:
İşsizlik yardımı hakkı olan kişi Yüzdelik Rakam
Yalnız yaşayan kişi 100 % 347 €
Eşi olmadan çocuklarıyla yaşayan kişi 100 % 347 €
Reşit olan eş veya evli olmadan işsiz kişiyle beraber yaşayan reşit kişi 90 % 312 €
15 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşını doldurmamış çocuk 80 % 278 €
14 yaşını doldurmuş çocuk 80 % 278 €
13 yaşına kadar olan çocuklar 60 % 208 €
Belirli durumlarda, öngörülen bu rakamlara ilave yardımlar da alınabilmektedir. Bu durumlar
ve alınabilecek ek yardımlar ise şu şekilde sıralanabilir:
Eşi olmayan ve 7 yaşından küçük çocuğu olan kişi 36 % 125 €
Eşi olmayan, 16 yaşından küçük iki veya üç çocuğu olan kişi 36 % 125 €
Eşi olmayan kişinin 16 yaşından küçük 4. ve beşinci çocuğu için 12 % 42 €
Eşi olmayan kişinin 16 veya 17 yaşında olan bir veya iki çocuğu için 12 % 42 €
Hamile bir kadının 13. hamilelik haftasından itibaren 17 % 59 €
Özürlü kişiler için 35 % 121 €
Yardım başvurusunda bulunan kişi, yukarıda belirtilen rakamlarla, kira masrafları hariç, neredeyse tüm giderlerini karşılamak zorundadır. Kira yardımına ek olarak sadece bir defa, doğumlarda, hamilelik durumunda, taşınmalarda ve çocukların okul gezilerine katılmaları durumunda ek yardımlar alınabilmektedir.
Öte yandan, Alman Sosyal Güvenlik Yasası’nın (SGB II) 28 nci maddesi, çalışamaz durumda olanlar ile ilgili yardım miktarını, ailedeki çocuklardan 14 yaşına kadar olanlar için temel yardım miktarının yüzde 60’ı, 15 ve üzeri yaştakiler için ise bu miktarın yüzde 80’i olarak belirlemiştir.
Engelli ve yürüyemez durumda olan kişilere, ayrıca temel yardım miktarının yüzde 17’si oranında ilave yardım yapılır.
b. İşsizlik yardımı alınabilmesi için birikimlerin tamamen harcanması gerekli midir?
İşsizlik yardımı alabilme şartlarından ilki mağduriyet olduğundan, başvuru sahiplerinin servetleri hakkında yetkili birime ayrıntılı bilgi vermesi gerekir. Yüksek miktarda servet veya malvarlığı, işsizlik yardımı hakkını ortadan kaldırabilir. Ancak belirli meblağlar bu durumdan muaftır.
Reşit olan kişiler, her yıl/yaş başına 150’şer € tutarında bir muafiyete sahiptirler. Bu muafiyet;
01.01.1958 tarihinden önce doğanlar için 9.750 €,
31.12.1957 – 01.01.1964 arasında doğanlar için 9.900 € ve
31.12.1963 tarihinden sonra doğanlar için de 10.050 € ile sınırlandırılmıştır.
Reşit olmayan çocukların birikim hakkı 3.100 €’dur. Bunun dışında, tüm aileye ek olarak 750
€ tutarında bir muafiyet hakkı tanınır. Bir örnek verilecek olursa, 2 çocuk sahibi olan 45 ve 40
yaşında evli bir çiftin toplam muafiyet hakkı şöyledir:
Baba (45 yaşında) 6.750 € (45 x 150 €)
Anne (40 yaşında) 6.000 € (40 x 150 €)
1. Çocuk 3.100 €
2. Çocuk 3.100 €
Ek muafiyet 750 €
Toplam: 19.700 €
Muafiyet hakkını geçen servet veya malvarlığı, işsizlik yardımı alma hakkına engel teşkil
eder. Bu durumda öncelikle, günlük geçim için muafiyetin üzerindeki mal varlığının
harcanması gerekir.
01.01.1948 tarihinden önce doğan kişilerin muafiyet hakları daha geniş tutulmaktadır. Bu durumda olanlar her yıl/yaş için 520 € tutarında bir muafiyete sahiptir. Bu muafiyet, kişi başına 33.800 € ile sınırlandırılmıştır.

(Visited 101 times, 1 visits today)